Trẻ tự kỷ chậm nói - Những điều phụ huynh cần biết

Trẻ tự kỷ chậm nói là một dấu hiệu điển hình của rối loạn ngôn ngữ, được phát hiện trong độ tuổi từ 4 tháng đến 3 tuổi. Một số phương pháp điều trị và chăm sóc trẻ khoa học, sẽ giúp cải thiện được tình trạng chậm nói cũng như tự kỷ sẽ xuất hiện trong bài viết này, vì vậy đừng bỏ qua.

Chậm nói là biểu hiện điển hình của trẻ tự kỷ

Chậm nói là tình trạng phổ biến của trẻ tự kỷ

Đối với trẻ em bình thường, chúng sẽ bắt đầu học nói cũng giống như tập đi, phải theo từng bước nhỏ một. Việc tập nói bắt đầu từ: khóc, bập bẹ, bắt chước ngôn ngữ, học hiểu từ và xây dựng vốn từ vựng. Những trẻ mắc chứng tự kỷ lại không tuân theo quy luật này, theo một tổ chức Nghe - Nói - Ngôn Ngữ Hoa Kỳ (ASHA), khoảng 75% trẻ tự kỷ chậm nói. Đây có thể coi là một số liệu khá lớn, chứng minh chậm nói là triệu chứng phổ biến, hầu như bất kỳ trẻ tự kỷ nào cũng có. Theo ASHA, một đứa trẻ tự kỷ sẽ có quá trình ngôn ngữ chậm hơn 1 - 2 năm so với các bạn đồng chang lứa.

Các dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ chậm nói

Những dấu hiệu của trẻ tự kỷ chậm nói sẽ phản ánh tình trạng, mức độ nặng nhẹ rối loạn ngôn ngữ của con bạn. Các dấu hiệu chậm nói thường dựa trên sự so sánh khả năng ngôn ngữ với các trẻ cùng độ tuổi:

• Trẻ 4 tháng tuổi: Không biểu lộ cảm xúc, không chủ động phát ra các âm thanh.
• Trẻ 6 tháng tuổi: Có thái độ lãnh cảm với mọi thứ xung quanh, không chủ động phát ra âm thanh bập bẹ.
• Trẻ 7 - 8 tháng tuổi: Có dấu hiệu bập bẹ, tuy nhiên khó khăn trong việc bắt chước âm thanh của người khác.
• Trẻ 9 - 15 tháng tuổi: Không có hiện tượng phản ứng khi được gọi tên. Khả năng nói vẫn dừng ở mức bập bẹ.
• Trẻ 2 tuổi: Không nói ra được một từ ngữ trọn vẹn, phát âm ngọng.
• Trẻ 3 tuổi: Nói những câu ngắn là quá sức, khó ghép lại các từ với nhau tạo thành câu.

Trẻ tự kỷ hoàn toàn không có khả năng ghép các câu chữ lại với nhau

Nguyên nhân trẻ tự kỷ thường chậm nói

Có 2 dạng chậm nói chính được phân theo nguyên nhân: Chậm phát triển, rối loạn vận động (Apraxia). Từ hai dạng này chúng ta có được một số nguyên nhân dẫn đến trẻ tự kỷ chậm nói theo chuyên gia:

• Suy giảm thính giác hay điếc: Trẻ bị tự kỷ chậm nói do không được nghe được hướng dẫn phát âm từ phụ huynh. Mất thính giác gây hạn chế các kỹ năng ngôn ngữ nhất định.
• Thiếu vắng sự quan tâm: Trẻ tự kỷ thường có phụ huynh ít quan tâm chăm sóc, dẫn đến thiếu sự giao tiếp và không được bổ sung về ngôn ngữ.
• Rối loạn vận động cơ miệng: Các cơ vùng miệng như: cơ nâng môi trên, cơ hạ góc miệng,… Có vai trò quan trọng để tạo ra âm thanh, nếu cơ hoạt động bất bình thường, khả năng phát âm kém đi. Để xảy tình trạng trẻ bị tự kỷ chậm nói.
• Ngắn phanh lưỡi: lưỡi của trẻ tự kỷ bị đầy và dày lên, khó di chuyển trong khoang miệng, gây hạn chế khả năng vận động ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ.

Trẻ tự kỷ ngắn phanh lưỡi là nguyên nhân gây hạn chế khả năng nói 

Phụ huynh nên làm gì khi có con tự kỷ chậm nói

Có nhiều cách dạy trẻ tự kỷ chậm nói, cực kỳ khoa học và mang đến hiệu quả cao như: Tâm sự với con, dạy trẻ bài hát, kể chuyện trước giờ ngủ, nghiệm pháp tâm lý,… Các phương pháp tác động vào nhiều khía cạnh tâm lý hay cơ năng của trẻ. 

Tâm sự nhiều hơn với con

Tâm sự là cách giải quyết tốt nhất để điều trị một vấn đề liên quan đến tinh thần hay tâm lý. Trong quá trình nói chuyện dù là giao tiếp một chiều từ phụ huynh với trẻ, nhưng các áp lực sẽ được gạt bỏ khi con cảm nhận được sự quan tâm của phụ huynh qua giọng nói. Vốn từ vựng và các kỹ năng ngôn ngữ cũng được phát triển kèm theo trong quá trình giao tiếp, trẻ học hỏi được nhiều thứ khi bắt chước phát âm của phụ huynh. Tuy nhiên để việc tâm sự có thể thực sự diễn ra hiệu quả phụ huynh nên biết cách truyền đạt và dẫn dắt các lời nói của mình:

• Sử dụng giọng nói dễ nghe, nhẹ nhàng, chậm rãi nhất có thể.
• Phát âm chuẩn, không được nói ngọng nghịu.
• Hạn chế lặp lại hay nhại lại lời trẻ, tránh tạo thành tật.
• Khi nói chuyện đảm bảo nhìn thẳng vào mặt của trẻ.
• Kèm theo các động tác, cử chỉ tay minh hoạ khi nói chuyện.

Dạy trẻ những từ ngữ đơn giản

Bởi vì trẻ tự kỷ chậm nói, các kỹ năng giao tiếp đơn thuần đều chậm hơn so với các bạn bè cùng chang lứa. Nên phụ huynh vẫn cần đào tạo theo từng bước một, với những thứ cơ bản nhất. Phụ huynh nên ưu tiên sử dụng các từ đơn, rồi sau đó chuyển sang các từ ghép và câu mang ngữ nghĩa dễ hiểu để trẻ tiếp thu. Mỗi một ngày bổ sung thêm 10 từ vựng đơn giản cho trẻ, theo quá trình tích luỹ, trẻ sẽ có một vốn ngôn ngữ khá đầy đủ và phong phú. 

Các chữ đơn giản nhất nên để trẻ tự kỷ học trước tiên

Dạy trẻ những bài hát 

Khi ta dạy cho trẻ tự kỷ chậm nói một bài hát, bài thơ ca chứa đựng bên trong các giai điệu, đây là thứ dễ nhớ và học thuộc nhanh hơn. Kèm theo các nhịp điệu vui tươi, bổ sung thêm vào kho từ vựng của trẻ bị tự kỷ chậm nói khá nhiều.

Cho trẻ sử dụng đồ chơi nhập vai

Bộ đồ chơi nhập vai là một sự lựa chọn thông minh cho trẻ tự kỷ chậm nói, loại đồ chơi này mang nhiều ưu điểm nhất định:

• Nâng cao khả năng sáng tạo của trẻ.
• Tăng khả năng tư duy của trẻ.
• Tăng kho từ vựng của trẻ, và khả năng vận dụng ngôn ngữ.
• Mạnh dạn hơn trong giao tiếp với người khác.

Đối với các bộ đồ chơi bác sĩ, cô giáo hay nấu ăn, nhiệm vụ của phụ huynh là làm mẫu để trẻ bắt chước theo. Từ đó làm tăng vốn từ vựng đang còn ít ỏi và khả năng giao tiếp qua các cuộc hội thoại khi chơi cùng mọi người.

Bộ đồ chơi bác sĩ giúp trẻ tự kỷ rèn luyện khả năng nói của mình

Kể truyện trước khi đi ngủ

Các chuyên gia cho thấy, thời gian 30 phút trước ngủ tối, đầu óc của trẻ luôn ở trạng thái thoải mái, thư giãn nhất và sẵn sàng tiếp nhận mọi thứ được học khá dễ dàng. Khi phụ huynh kể truyện, có thể giúp trẻ hình dung được các từ trong sách mang ý nghĩa gì hay cách phát âm chúng như thế nào. Bạn cũng cần chú ý nói thật chậm rãi, dễ nghe, phát âm tròn vành rõ chữ để trẻ học và có thể tiếp thu dễ dàng nhất. 

Sử dụng nghiệm pháp tâm lý

Nguyên nhân trẻ tự kỷ chậm nói thường xuất phát từ vấn đề tâm lý. Để hỗ trợ trẻ tự kỷ bạn cần làm là điều trị tâm lý cho trẻ. Các nghiệm pháp tâm lý đã được chuyên gia sử dụng từ lâu trong hỗ trợ trẻ tự kỷ và đạt hiệu quả rất cao trên lâm sàng:

• Liệu pháp CBT (Cognitive Behavioral Therapy): Sẽ có một chuyên gia tâm lý trực tiếp tìm ra nguyên nhân và tìm hướng cải thiện suy nghĩ tích cực của trẻ.
• Liệu pháp hành vi ABA: Áp dụng cách dạy trẻ tự kỷ chậm nói đối mặt và sắp xếp lịch trình, từ vận động trong cuộc sống.
• Liệu pháp trọng tâm: Theo học thuyết Carl Roger, đưa ra sự nhấn mạnh mọi quyết định đều là tự bản thân ta vận động.

 

Nghiệm pháp CBT sẽ tìm ra nguồn gốc nỗi sợ của trẻ để điều trị tự kỷ

Điều trị ngữ âm cho trẻ

Điều trị ngữ âm là liệu pháp hỗ trợ trẻ tự kỷ chậm nói được áp dụng nhiều trên lâm sàng. Đem lại những hiệu quả tức thì qua các buổi dạy và hướng dẫn. Tại thời điểm hiện tại có hai phương pháp điều trị ngữ âm được sử dụng rộng rãi cho trẻ tự kỷ chậm nói là:

• Liệu pháp PROMPT (Prompts for rest structure moral muscular phonetic target): Phương pháp tạo thói quen vận dụng nhóm cơ và các động tác tối thiểu để tạo âm thanh hoàn chỉnh. Trong quá trình hướng dẫn, chuyên gia sẽ giúp trẻ tự kỷ chậm nói tìm ra cách vận động: Môi, lưỡi, hàm, mặt,…hợp lý, thông qua cảm giác xúc giác và cảm giác bản thể. Sau đó tạo thói quen vận động như vậy.
• Liệu pháp AAC: Hướng dẫn trẻ các kỹ năng mềm như: Giao tiếp, cách nói chuyện, nhận biết mặt chữ. Phương pháp này mang tính chất truyền thống, giúp các bé chậm nói được tiếp xúc với nhiều ký tự, ngữ âm. Ngoài ra, liệu pháp cải thiện phần lớn tình trạng ngại ngùng, tránh né giao tiếp ở những trẻ chậm nói do tự kỷ.

Thực phẩm bổ sung nào tốt cho trẻ tự kỷ chậm nói

Trong quá trình điều trị trẻ bị tự kỷ chậm nói, phụ huynh nên bổ sung thêm các dưỡng chất từ dược liệu thiên nhiên cho trẻ, để tăng khả năng phục hồi. Một số loại dược liệu y học cổ truyền được sử dụng từ lâu, tốt cho trí tuệ như: Đinh lăng, thăng ma, bạch quả,… Trong đó đinh lăng với tác dụng dược lý trên lâm sàng giúp cải thiện tuần hoàn não, chống suy giảm trí nhớ, hạn chế đau đầu và căng thẳng stress ở trẻ. Nếu được kết hợp cùng với thăng ma, bạch quả, sẽ đem đến khả năng hiệp đồng tác dụng, ngăn cản sự oxi hoá của các tế bào thần kinh, cũng như sự tấn công của gốc tự do có trong cơ thể, tăng cường tập trung tư duy của trẻ.

Ngoài ra một số loại vi chất như: Coenzyme Q10, Acid folic, Vitamin B6,… Cũng nên được bổ sung thêm. Chúng được biết đến là những nguyên liệu thiết yếu trong điều hoà nội môi cơ thể và tham gia sản sinh các chất dẫn truyền xung thần kinh.

Đinh lăng giúp cải thiện trí nhớ, độ nhanh nhạy của trẻ tự kỷ

Trẻ tự kỷ chậm nói là dạng triệu chứng điển hình trong suy giảm và rối loạn tâm thần kinh ở trẻ. Để cải thiện tình trạng ngoài các liệu pháp điều trị của chuyên gia, phụ huynh nên bổ sung các thực phẩm chức năng tốt cho trí tuệ, có nguồn gốc từ thiên nhiên, tránh để lại các tác dụng phụ không mong muốn. Nếu còn bất kỳ câu hỏi hay thắc mắc nào, hãy để lại bình luận của bạn ở phía dưới bài viết, hoặc liên hệ ngay để chuyên gia tư vấn kịp thời.